Van de vele vormen waarin ijs zich voordoet aan het aardoppervlak en in de atmosfeer, is haarijs of ijshaar misschien wel het meest bijzonder en het minst bekend. Van een afstand lijkt het te gaan om witte vlekken, bijvoorbeeld van sneeuwresten, die zich duidelijk aftekenen tegen de donkere bodem van een winterbos. Van dichterbij denken we eerder aan iets als paddenstoelen of schimmels met de vorm en de kleur van sneeuwwit haar.
Het haarijs groeit op rottende, op de grond liggende takken hout, waarvan de schors geheel of gedeeltelijk is verdwenen. Het hout moet nat zijn door recente regenval, gesmolten sneeuw of door contact met een natte bodem De takken waarop het haarijs uitgroeit, zijn doorgaans 0,7 tot 7 centimeter dik. Meestal gaat het om loofhout, maar in een enkel geval is het verschijnsel naar verluidt ook waargenomen op dennehout. De 'haren' van het haarijs zijn nu eens recht, dan weer gekromd en dikwijls 5, soms wel meer dan 10 cm lang. Ze zijn zeer dun, namelijk 0,01 tot 0,05 mm. Het haar zit nooit in de war, naburige ijsharen verlopen namelijk evenwijdig aan elkaar, wat in geval van kromming het effect biedt van haarlokken of golvend haar. Het haarijs heet in Nederland dan ook wel 'de baard van Koning Winter'.
Het zeldzame, aantrekkelijke en sierlijke verschijnsel doet zich voor op windstille winterdagen zonder sneeuw bij een hoge luchtvochtigheid en bij luchttemperaturen tussen 0 en min 5 graden.
Door de druk van het CO2 dat vrijkomt bij de stofwisseling van de schimmel wordt water dat daarbij eveneens vrijkomt of dat reeds in de rottende takjes is opgesloten, door de mergstralen, die kenmerkend zijn voor loofhout, naar buiten geperst. Het water vriest dus niet van buitenaf aan, zoals bij rijp of ruige rijp; het komt niet uit de lucht maar uit het hout. Hoewel het licht vriest als het haarijs zich vormt, is er in de takjes waarop het verschijnsel te zien is, toch water beschikbaar. In het water opgeloste stoffen veroorzaken namelijk een verlaging van het vriespunt. Bovendien komt er bij bevriezing van water stollingswarmte vrij. Ook levert het verteringsproces dat de paddestoelen of schimmels in het hout op gang brengen en in stand houden, warmte op. Als het te hard vriest, zijn de genoemde warmtebronnen echter onvoldoende om de aanwezigheid van vloeibaar water te kunnen garanderen. Daarom mag het niet meer dan 4 of 5 graden vriezen om het ontstaan van ijshaar nog mogelijk te maken.
De dunne ijsharen kunnen in droge lucht gemakkelijk verdampen en daardoor verdwijnen of niet verder uitgroeien; vandaar dat een hoge relatieve vochtigheid een voorwaarde is om het verschijnsel zich te kunnen laten ontwikkelen.
De snelheid waarmee hagelstenen naar beneden komen is in grote mate afhankelijk van hun grootte. Hieronder treft u een tabel aan met de theoretische snelheden waarmee een hagelsteen naar beneden kan vallen:
| Grootte [cm] | Benaming | Gewicht [gr] | Snelheid [km/uur] |
|---|---|---|---|
| 2 | Boontjes | 4 | 60 |
| 4 | Kastanjes | 30 | 100 |
| 6 | Tennisballen | 100 | 120 |
| 8 | 250 | 140 | |
| 10 | 450 | 160 | |
| 12 | 800 | 170 | |
| 14 | 1200 | 180 |
 |
 |
 |
|
| Grote hagelstenen welke gevallen zijn 30 april 2004 | |
22-graden halo: Dit is een kring met de zon als middelpunten een afstand van 22 graden tot de zon. Veel ijskristallen hebben een zeshoekige vorm. Als daar een lichtstraal doorheen valt, kan er tweemaal breking van het licht plaatsvinden. De minimumhoek waaronder het licht het ijskristal weer verlaat is dan 22 graden. In de vrije atmosfeer kantelen de ijskristallen voortdurend, maar daarbij kan de hoek alleen maar groter worden. Daarom vindt er een concentratie van licht plaats op een afstand van 22 graden van de zon.
Ze zijn zeer verschillend van uiterlijk en komen meestal voor in wolken in hogere luchtlagen, zoals cirrus en cirrostratus, of bij lichte ijsnevel. Deze ijsnevel of hoge bewolking is soms zo ijl dat hij niet te zien is. De halo is dan de enige aanwijzing van de aanwezigheid van deze bewolking of nevel. De halo wordt veroorzaakt door de breking en terugkaatsing van zon- of maanlicht in en op de ijskristallen waaruit de genoemde bewolking bestaat. Van de vorm en de oriëntatie van de kristallen zal afhangen in welke vorm de halo zich vertoont. Soms zijn verschillende vormen tegelijk aanwezig.
De voornaamste vormen zijn: de halo van 22° (kleine of gewone kring), de halo van 46° (grote kring), de parhelische ring, de raakboog, de circumzenitale boog, de bijzon, de tegenzon en de bijtegenzon, de onderzon en de lichtzuil. Haloverschijnselen, die zich in de buurt van de zon bevinden, zoals de kleine kring en de bijzonnen, zijn het best te observeren door een zonnebril. Bij de maan zijn de halos met het blote oog goed waar te nemen, zij het dat door de geringe lichtsterkte de kleuren niet te zien zijn.
Naar Gustav Hellmann, Duits meteoroloog, 1854 - 1939. Deze neerslagmeter bestaat uit een cilindervormige opvangbuis (200 cm²) met een trechter op de bodem. Deze trechter zelf bevindt zich op 1 m boven het aardoppervlak en mondt uit in een fles. Hiernaast is zo'n regenmeter afgebeeld met als extra een sneeuwkruis. |
 |
Met deze methode berekend men acht maal per dag een verwachting voor de komende 48 uur. E.e.a. gebeurd volgens de zgn 'finemesh-methode' wat inhoudt dat de roosterpunten voor de berekening 11 kilometer uit elkaar liggen.
Meer informatie over geregistreerde hittegolven op dit weerstation: klik hier.
Niet overal ter wereld worden dezelfde criteria gebruikt om een hittegolf vast te leggen tw:
| Land | Defenitie |
|---|---|
| Nederland | Een tijdvak van minstens 5 dagen, waarin de maximumtemperatuur op alle dagen 25°C (zomerse dagen) of hoger is en waarvan er minstens 3 dagen 30°C (tropische dagen) of hoger zijn. |
| België | |
| Luxemburg | |
| Denemarken | Een periode van minstens 3 aaneengsloten dagen waarop in 50% van het land de temperatuur boven de 28°C uitkomt. |
| Duitsland | Hier spreekt men meer van een hittedag. Een hittedag is een dag met een minimumtemperatuur van 20°C en een maximumtemperatuur van 30°C of hoger. Een aantal van dit soort dagen aaneengesloten vormt dus ook een hittegolf. |
| Frankrijk | Geen officiële defenitie. Over het algemeen gaat men er van uit dat er een hittegolf is als, in een bepaald gebied, de temperatuur hoog blijft en de temperatuurverschillen laag. Dit komt ongeveer overeen met een temperatuur die niet lager ligt dan 18°C voor het noorden van Frankrijk en 20°C voor het zuiden 's nachts, en bereikt of overschrijdt 30°C voor het noorden en 35°C voor het zuiden de dag, |
| Spanje | Het Spaanse Meteorologische Agentschap (AEMET) definieert een hittegolf als een periode van ten minste 3 dagen met abnormaal hoge temperaturen. |
| Australië | In Adelaide: een periode van minstens 5 aaneengesloten dagen met een temperatuur van 35°C of hoger, of minimaal 3 aaneengesloten dagen van 40°C of hoger. |
| Verenigde Staten | De defenities verschillen per regio. Op de meeste plaatsen: minimaal 3 aaneengesloten dagen met een temperatuur van 32,2°C (90°F) of hoger. In Californië: minimaal 3 aaneengesloten dagen met een temperatuur van 37,7°C (100°F) of hoger. In Redding: minimaal 3 dagen 40,6°C (105°F) of hoger |
Er is pas sprake van een hoos als de slurf de grond of het water raakt.
Ze ontstaan door het herhaaldelijk tegen elkaar stoten van dikke ijsschollen of ijsvelden, waarvan vervolgens brokken aan elkaar vastvriezen. Hummocks kunnen soms wel tot 10 mtr boven het zeeniveau uitsteken.
Ook andere Indianenstammen in het Caribisch gebied gebruiken vrij wel gelijkluidende namen. Zo kent de Quiche-stam in het zuiden van Guatemala Hurakan, de god van de donder en bliksem. De Galibi-Indianen in Guyana spreken van hyoracan, de duivel.
De hurricane is type-voorbeeld van een tropische cycloon.
Hij ontstaat doorgaans als een kleine tropische depressie boven de Atlantische Oceaan in de buurt van de Kaapverdische eilanden en verplaatst zich dan, in kracht toenemend, in westelijke richting. Wanneer de Grote Antillen bereikt zijn, buigen de hurricanes wat naar het noordwesten af en koersen via de Golf van Mexico naar Mexico of het zuiden van de Verenigde Staten, waar ze vervolgens het land op trekken. Boven het land is de toevoer van latente warmte afgesneden, zodat de motor van de cycloon stopt.
Sommige cyclonen buigen al eerder naar het noordwesten of noorden af, zodat nergens het land wordt bereikt. Maar ook dan nemen ze snel in kracht af, omdat op noordelijker breedte de temperatuur van het zeewater te laag is. Verder noordwaarts komen soms ook restanten van de cyclonen, inmiddels weer afgenomen tot gewone actieve lagedrukgebieden, in de algemene westelijke circulatie die daar heerst, terecht. Op die manier kunnen ze zelfs het Europese vasteland bereiken.
Het officiële hurricane seizoen beslaat in het Atlantische Oceaangebeid de periode 1 juni tot en met 30 november. Dat wil echter niet zeggen dat er eerder of later geen tropische weersystemen meer voorkomen, maar de kans daarop is erg klein.
De reden daarvan is dat in die maanden het zeewater in het Caraibisch gebied op zijn warmst is, terwijl in de hogere luchtlagen al koudere lucht vanuit het noorden van de Verenigde Staten wordt aangevoerd, waardoor de lucht tot op grote hoogte maximaal onstabiel is opgebouwd. De kracht van een hurricane wordt aangegeven met behulp van de schaal van Saffir-Simpson.
Het National Hurricane Centre in Miami is de weerdienst voor het bovengenoemde zeegebied welke de officiële waarschuwingen uitgeeft.
Dit is één van de definities die de WMO (Wereld Meteorologische Organisatie) onderscheidt. De andere twee definities zijn: meteorologische droogte en agriculturele droogte.
Zie ook haarhygrograaf en hygrometer.
Een hygrometer geeft de verhouding tussen de actuele hoeveelheid waterdamp en de maximale hoeveelheid die de lucht kan bevatten, gegeven de heersende temperatuur.
Het ijken van een hygrometer gebeurd door alle openingen af te dekken behalve één. Door deze ene opening blaast men uitgeademde lucht, deze is meestel verzadigd van vocht, en de hygrometer moet dan 100% aanwijzen. Is dit niet het geval dan moet de hygrometer bijgesteld worden.
