Buiten deze ijsvorm zijn er nog diverse vormen. Deze vindt u hier.
Zie ook absolute luchtdruk en relatieve luchtdruk.
Zie ook: schaal van Beaufort.
De mate waarin de hemel bedekt is met wolken. Deze wordt aan de hand van schattingen bepaald en uitgedrukt in achtsten (octa's). 0/8 is onbewolkt, 4/8 is halfbewolkt en 8/8 is geheel bewolkt.
Als het gebergte hoog genoeg is zal er een E-klimaat ontstaan, waar de gemiddelde temperatuur in de warmste maand niet hoger wordt dan 10°C.
feu = 1 en 2 octa´s bewolking
sat = scattered = 3 en 4 octa´s bewolking
brkn = broken = 5,6 en 7 octa´s bewolking
ovc = overcast = geheel bewolkt
Achter deze code is een getal vermeid en dat is de hoogte van de betreffende wolkenbasis in honderden voeten. De soort bewolking wordt hier niet vermeld.
Komt enkel voor bij hoge bewolking die dus bestaat uit ijskristallen. Bijzonnen zijn soms met twee (wanneer de hemel met uitgestrekte bewolking bedekt is die bestaat uit ijskristallen - cirrus en cirrostratus): één links van de zon en één rechts. Vandaar ook de naam linker- en rechterbijzon.
Bij het ontstaan van die blauwe tint spelen de luchtmoleculen een belangrijke rol. Zij doen een deel van het zonlicht dat erop invalt, van richting veranderen, een verschijnsel dat verstrooiing wordt genoemd. Door die richtingverandering zien we het licht niet op de plaats waar de zon staat, maar op een willekeurige plaats aan de hemel. Zonder verstrooiing, dus ook zonder atmosfeer waarin die verstrooiing optreedt, zou de hemel pikzwart zijn. Met dampkring is de heldere lucht blauw.
Waarom blauw? Dat komt doordat de mat van verstrooiing afhangt van de golflengte van het licht, en daarmee van de kleur. Het 'witte' zonlicht is samengesteld uit talrijke kleuren: de kleuren van de regenboog. Voor violet en blauw licht is de verstrooiing het sterkst, voor rood licht het zwakst. Het 'mengsel' van kleuren dat door verstrooiing ontstaat, levert, in combinatie met de gevoeligheid van het menselijk oog voor verschillende kleuren, de blauwe hemelkleur op. We zien dat hemel blauw tegen de zwarte achtergrond van de wereldruimte.
In de Oudheid werd bliksem toegeschreven aan de boosheid van de een of andere godheid. Later dacht men dat bliksem werd veroorzaakt door te dicht langs elkaar schuivende wolken. Maar in 1752 toonde Benjamin Franklin aan, dat bliksem een ontlading van elektriciteit is. Het is een elektrische ontlading (vonk) tussen een elektrisch geladen wolk en de aarde, tussen twee of meer wolken met tegengestelde elektrische lading of zelfs tussen delen binnen één enkele wolk.
Slechts een deel van de ontladingen vindt plaats tussen een wolk en de aarde. Per vierkante kilometer slaat in onze omgeving de bliksem 2 tot 3 keer per jaar in. In Nederland, ruim 40.000 km2 groot, vinden dus jaarlijks zo´n 100.000 blikseminslagen over het hele land plaats.
Voor de hoofdontlading vindt er er een (zwakke) inleidende voorontlading plaats. De stroomsterkte ligt gemiddeld rond 30.000 ampère; de spanning kan oplopen tot enkele miljoenen volt. Het zichtbare deel van de bliksem (de hoofdontlading) verplaatst zich met een snelheid van zo´n 100.000 km/sec. In enkele duizendste tot hondersten van seconden wordt de grote hoeveelheid stroom en daaropvolgend de enorme hitte opgewekt. De lucht in de directe omgeving van het bliksemkanaal warmt in korte tijd (enkele miljoenste seconde) zodanig op dat deze enorm expandeert. De verplaatsing van deze lucht nemen we waar als de donder.
Metalen zijn natuurlijk goed geleidende materialen. Maar dat geldt ook voor het menselijk lichaam. Daardoor loopt een mens in een weiland evenveel kans door de bliksem te worden getroffen als een metalen paal in de buurt die ongeveer dezelfde grootte heeft.
In de hele wereld zijn op elk moment zo´n 1800 onweders actief, die bij elkaar zorgen voor maar liefst tussen 8 en 9 miljoen inslagen per dag. In feite zijn er twee soorten bliksem. De eerste is een felle, zeer korte stroomstoot van minder dan één duizendste seconde met een stroomsterkte van 5000 tot 200.000 ampère. Door de zeer hoge temperatuur kanin de onmiddellijke nabijheid van de straal een luchtdruk ontstaan van 100 maal de atmosferische druk. Deze bliksem veroorzaakt explosieve schade, stukken uit schoorstenen e.d., en maar zelden brandschade. De andere is een stroomstoot die veel langer duurt, enkele tienden van seconden, en die een veel lagere sterkte heeft, nl. van 100 tot 300 ampère. Bij licht ontvlambare materialen, zoals rieten daken, veroorzaakt hij vaak brand. Deze laatste bliksem wordt ook wel ´warme bliksem´ genoemd.
De bliksemstraal heeft een snelheid in de orde van 60.000 km, ongeveer anderhalf maal de omtrek van de aarde, per seconde. De temperatuur in de bliksemstraal ligt rond de 30.000°C, ongeveer vier maal zo heet als het oppervlak van de zon.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, gaan de meeste bliksemstralen van beneden naar boven. Voorafgaand aan deze ontladingen heeft er wel een vrijwel onzichtbare voorontlading plaats vanuit de wolk naar het aardoppervlak. De ontlading bestaat uit een groot aantal deelontladingen, die alle door hetzelfde bliksemkanaal gaan.
Zo heeft Nederland, samen met België, Luxemburg, Denemarken en Zwitserland het bloknummer 06. De Britse eilanden hebben het bloknummer 03, Frankrijk 07, Spanje en Portugal 08, enz. Aan dit bloknummer wordt vervolgens het stationsnummer toegevoegd.
Buiten deze ijsvorm zijn er nog diverse vormen. Deze vindt u hier.
De bohorok komt op vrijwel geheel Sumatra voor, aan de lijzijde van de bergketens over de hele lengte van het eiland: van het Karogebergte i n het noorden tot het Barisan-gebergte in het zuidwesten. De wind komt vanaf de Indische Oceaan, is oorspronkelijk vrij vochtig, maar verliest zijn meeste vocht bij het overschrijden van de gebergten.
Nadat de bolbliksem is verdwenen, wordt doorgaans een scherpe geur van zwavel of ozon waargenomen. De bolbliksem komt vaker voor dan in het algemeen wordt gedacht. Voor het fenomeen is tot dusverre geen bevredigende verklaring gevonden. Ondanks verwoede pogingen is het tot nu toe niet gelukt een bolbliksem op foto vast te leggen.
Buiten deze ijsvorm zijn er nog diverse vormen. Deze vindt u hier.
Het heeft te maken met ijzerdeelljes in het bodemwater. Het ijs is vaak aan de zachte kant.
Buiten deze ijsvorm zijn er nog diverse vormen. Deze vindt u hier.
Ze bepalen immers waarvandaan de lucht op de diverse hoogten wordt aangevoerd en welke eigenschappen de lucht in onze omgeving dus zal gaan hebben.
De meest geanalyseerde drukvlakken zijn:
het 850 hPa-vlak (ca. 1500 mtr hoogte),
het 700 hPa-vlak (ca. 3000 mtr hoogte),
het 500 hPa-vlak (ca. 5500 mtr hoogte) en
het 300 hPa-vlak (ca. 10.000 mtr hoogte).
Zie ook: coördinaten.
Verschijnsel dat de atmosfeer rond de aarde fungeert als een broeikas, die de aarde beschermt tegen afkoeling. Zonder broeikaseffect zou het leven op aarde in zijn huidige vorm niet mogelijk zijn. De evenwichtstemperatuur op aarde zou ca. -18°C bedragen, in werkelijkheid is deze ongeveer + 15°C, zo´n 33°C hoger dus. Rond dit fenomeen is echter veel verwarring. De problematiek heeft voornamelijk betrekking op de versterking van het broeikaseffect.
De zon zendt straling uit, voornamelijk in het zichtbare licht, met een korte golflengte. Een deel van die straling wordt door de aardatmosfeer, door het aardoppervlak en de bewolking direct gereflecteerd in de ruimte. Maar voor een deel wordt die energie door de aarde geabsorbeerd. Net als ieder ander object straalt ook de aarde energie uit. Deze heeft door de lagere temperatuur van het aardoppervlak een veel langere golflengte dan die van de zon. Nu bevat de atmosfeer een aantal zgn. broeikasgassen, die wel de kortgolvige zonnestraling doorlaten, maar de langgolvige straling van de aarde voor een deel absorberen. Hoe meer van die broeikasgassen zich dus in de atmosfeer bevinden, des te meer warmte er door de atmosfeer wordt vastgehouden en des te sterker dus ook het broeikaseffect wordt. Ten gevolge van de versterking van het broeikaseffect kunnen grote klimaatveranderingen optreden.
De verschillende klimaten zijn vooral een gevolg van de gemiddelde ligging van de grote weersystemen, de hoge- en lagedrukgebieden. Die worden weer bepaald door de temperatuurverdeling op aarde. Wanneer mondiaal gezien de atmosfeer enkele graden opwarmt, zal er meer poolijs afsmelten. De albedo van de noord en zuidpool wordt kleiner. Er stromen massa´s koud smeltwater de oceanen in. Naast het rampzalige gevolg dat door de stijging van de zeespiegel grote laaggelegen gebieden van de kaart zullen verdwijnen, treden er daardoor veranderingen op in de temperatuurverdeling; dientengevolge ook in de gemiddelde ligging van de grote weersystemen en dus ook in de klimaten op aarde.
Een deel van die kooldioxide wordt door de op aarde aanwezige bossen weer uit de lucht gehaald en omgezet in zuurstof. De tropische regenwouden worden niet voor niets ´de longen van de aarde´ genoemd. De steeds maar verder gaande ontbossingen dragen dan ook bij aan de versterking van het broeikaseffect. De snelle toename in de atmosfeer van methaan (CH4) wordt vooral veroorzaakt in de agrarische sector, m.n. in de veeteelt en de natte rijstbouw. Ook de hoeveelheid distikstofoxide (N2O), oftewel lachgas, neemt langzaam maar zeker toe. Het probleem met dit gas, dat vooral in de dampkring komt door ontbossingen, overbemesting en de verbranding van fossiele brandstoffen, ligt op de lange termijn. De natuur heeft wel zo´n 150 jaar nodig om het af te breken tot zuurstof en stikstof. Chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK´s) horen van nature niet in de atmosfeer thuis. CFK´s zijn, naast de invloed die ze op de ozonlaag op grote hoogte hebben, ook broeikasgassen. Ze zijn vooral bekend als drijfgas in spuitbussen en worden gebruikt in koelkasten, vries- en airconditioning-installaties. De toepassing wordt gelukkig steeds minder. Ook ozon (03), tenslotte, is een broeikasgas. Ozon is tamelijk giftig. Industrie en het autoverkeer zijn de voornaamste producenten. Soms wordt het ook bij hevig onweer gevormd. Na zo´n onweersbui kun je het buiten zelfs ruiken.
Neerslag die valt uit convectieve bewolking.
Een gemiddelde bui heeft een levensduur van ongeveer een half uur en maakt verschillende stadia van ontwikkeling door. Het begint met convectie, waarbij in gunstige omstandigheden (voldoende vocht en onstabiliteit) in het convectief condensatieniveau een kleine wolk van het geslacht cumulus ontstaat: een cumulus humilis.
Vervolgens ontwikkelt de wolk zich via de cumulus mediocris en de cumulus congestus tot de cumulonimbus: de buienwolk. In dat laatste stadium is de cumulonimbus voorzien van een ijskap in de vorm van een aambeeld: de incus. Ten slotte vallen de neerslagelementen in de vorm van regen, sneeuw, hagel, of een combinatie daarvan uit de wolk naar het aardoppervlak.
De intensiteit en de vorm van de neerslag hangt af van de hoeveelheid vocht in de lucht en de mate van onstabiliteit. Hoe groter de onstabiliteit, des te sterker zijn de stijgende luchtbewegingen en des te langer worden de neerslagelementen als het ware vastgehouden en kunnen zij zich ontwikkelen. Zodra ze te groot en te zwaar geworden zijn, vallen ze, met medenemen van de omringende lucht, naar beneden. De lucht die op deze wijze door de neerslagdelen wordt meegenomen, spreidt zich aan het aardoppervlak naar alle zijden uit. Dat zijn de beruchte windstoten, die soms tot grote verkeershinder kunnen leiden. Soms gaat een bui gepaard met onweer. Wanneer alle neerslag uit de buienwolk verdwenen is, blijft doorgaans alleen de ijskap over, die overgaat in cirrus.
 |
 |
| Zijaanzicht van een buienwolk die naar rechts beweegt. De rode pijlen stellen de instromende warme lucht voor aan de voorzijde. De blauwe pijlen geven de naar omlaag stromende koude lucht weer. Aan de voorkant van de bui komen deze twee luchtstromingen min of meer vlak tegen elkaar aan te liggen. | Uitvergroting van de voorzijde van de bui. Hier zien we de warme lucht van rechts opgetild worden (warme lucht is lichter dan koude lucht) en over de uitstroom van koude lucht de bui in gaan. Op het grensvlak van in- en uitstroom vindt condensatie plaats en vormt zich een rolwolk. De term rol is te danken aan het feit dat de wolk iets gaat draaien precies tussen de in- en uitstroom in (zie de richting van de pijlen). |
We spreken van de burgelijke (of civiele) schemering vanaf het moment dat het middelpunt van de zon beneden de horizon zakt en deze duurt totdat het middelpunt van de zon 6 graden onder de horizon zit.
Een waarnemer met zijn wind in de rug heeft op het noordelijk halfrond de lagedruk aan zijn linker- en de hogedruk en zijn rechterzijde; op het zuidelijk halfrond is dit precies omgekeerd.
In het noordelijk halfrond draait de wind rond een hogedrukgebied in wijzerzin en in tegenwijzerzin rond een lagedrukgebied. Op het zuidelijk halfrond is de bewegingszin omgekeerd.
